نیترات در آب
نیترات ماده ای شیمیایی با فرمول NO3- است. نیترات اکسیده‌ترین شکل نیتروژن است که در سیستم‌های طبیعی یافت می‌شود.
نیتروژن یونی با بار منفی (آنیون) است که با یونهای بار مثبت (کاتیون) ترکیب می‌گردد و به صورت نمکهای نیترات پتاسیم یا نیترات سدیم در می آید.
نیترات از محلول‌ترین آنیون‌هایی است که شناخته شده است. این ماده به صورت نیترات سدیم و نیترات پتاسیم به عنوان کود کشاورزی به کار می‌رود.
نیترات به عنوان آلاینده
نیترات ماده‌ای است که آب های زیرزمینی و سطحی را به طور گسترده‌ای آلوده می‌کند.
تجمع نیترات در محیط ممکن است ناشی از هرزآب‌‌های کشاورزی باشد که به علت مصرف بیش از حد کودهای نیترات دار است و به طور منتشر آب را آلوده می‌کنند، یا از آلودگی‌های نقطه‌ای ناشی از فاضلاب‌های انسانی باشد به درستی دفع و فراوری نشده است.
خطرات نیترات برای سلامتی انسان
نیترات تهدیدی بالقوه برای سلامتی انسان، به خصوص برای نوزادان است زیرا باعث بیماری به نام "متهوگلوبینمی" یا "سندروم نوزاد کبود" می شود.
این عارضه به خصوص در نوزادانی رخ می دهد که از شیر خشک رقیق شده با آب با نیترات بالا تغذیه کرده اند.
اما نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند، حتی اگر مادر از آب با غلظت بالای نیترات نوشیده باشد، در معرض خطر متهموگلوبینمی نیستند.
هنگامی نیترات با خوردن غذا و نوشیدن آب قبل از دستگاه تصفیه آب وارد بدن می‌شود، در روده به نیتریت بدل می‌شود، و بعد در خون با هموگلوبین (پروتئین ناقل اکسیژن در خون که رنگ سرخ خون ناشی از آن است) ترکیب و متهموگلوبین ایجاد می‌شود، و به این ترتیب توانایی انتقال اکسیژن خون کاهش می‌یابد.
نوزادان مسموم شده با نیترات از کودکان بزرگتر یا بزرگسالان حساسترند.
این عارضه به ندرت مرگبار است، اما "متهموگلوبینمی تحت‌حاد" ممکن است بی‌علامت باقی بماند و بر رشد کودک اثر بگذارد، و عارضه به سیر پنهانی خود ادامه دهد.
مصرف مزمن مقادیر بالای نیترات نیز ممکن است مشکلاتی برای سلامتی ایجاد کند، مثلا موجب ایجاد برخی سرطانها، تاثیر بر جنین و ایجاد نقائص جنینی شود.
داده‌ها در این مورد قطعی نیست، اما به هر حال مایه نگرانی است.
میزان بالای نیترات در غذا یا آب دام‌ها هم می‌تواند به کاهش زاد و ولد، افزایش مرد‌ه زایی، وزن کم هنگام تولد، دیر وزن گرفتن یا حتی مرگ بینجامد.
آیا آب آشامیدنی شما سالم است؟
بر اساس اعلام سازمان حفاظت محیط زیست آمریکا تنها دو ماده هستند که برای آنها استانداردهایی تعیین شده است که در صورت گذر از این حدود خطری فوری به حساب می‌آیند: باکتری‌ها و نیترات.
کیت‌های خانگی در بازار موجودند که برای تعیین میزان نیترات در آب آشامیدنی برای مثال برای افرادی که از چاه‌های خصوصی استفاده می‌کنند، وجود دارند.
"میزان حداکثر آلاینده" (MCL) - به معنای حداکثر مقدار مجاز برای یک ماده آلاینده- برای نیترات در حد10 پی پی ام (ppm) نیترات-N یا 44 پی‌پی‌ام نیترات است. (ppm به معنای یک بخش در هر یک میلیون بخش است.)
چه کار می‌شود کرد؟
یک مسئله مهم بالا بردن آگاهی عمومی در مورد کیفیت تصفیه آب ،غذا و محیط زیست است. بالابردن آگاهی عمومی باعث می‌شود فشار افکار عمومی به تصویب قوانین و اقدامات اجرایی برای جلوگیری از آلودگی آب بینجامد.
امروزه کیت‌های خانگی برای آزمایش آب از لحاظ نیترات به بازار آمده‌اند، همچنین کیت‌های خانگی برای اندازه‌گیری میزان سرب (یک فلز سنگین سمی) و رادون (یک گاز رادیواکتیو سمی) در حال ورود به بازار هستند.
آزمایش نیترات آب آشامیدنی شایع‌ترین آزمایشی است که افراد، آزمایشگاه‌های تجاری و آزمایشگاه‌های ناظر دولتی در ادارات بهداشت انجام می‌دهند، چرا که آلودگی با نیترات خطر بهداشتی عمده‌ای برای انسان‌‌ها و حیوانات به حساب می‌‌آید.