سختی موجود در آب
سختی به صورت غلظت کاتیون های فلزی چند ظرفیتی در محلول تعریف می شود .
در شرایط فوق اشباع کاتیونهای سختی با آنیونها در داخل آب واکنش داده و یک رسوب جامد ایجاد می نمایند . سختی با عنوان سختی کربناتی و سختی غیر کربناتی طبقه بندی می شود ، ( بسته به آنیونی که همراه آن است ) .
سختی که معادل با قلیائیت است به عنوان سختی کربناتی شناخته می شود ، و در این مورد هر سختی دیگری که باقی بماند به نام سختی غیر کربناتی نامیده می شود .
سختی کربناتی نسبت به حرارت حساس است و در درجه حرارت های بالا سریعا رسوب می شود و یکی از کارکردهای دستگاه تصفیه آب است.
منابع
یون های فلزی چند ظرفیتی که بیش از سایر یون ها در آب های طبیعی یافت می شوند عبارتند از کلسیم و منیزیم .
سایر یونها ممکن است شامل آهن و منگنز به صورت های احیاء شده ، استرانسیوم و آلومینیم باشد . یون AL+3 معمولا دارای مقادیر بسیار کمتری نسبت به کلسیم و منیزیم است و بری تمامی مقاصد عملی می توان سختی را برابر با مجموع یونهای کلسیم و منیزیم داشت .
اثرات
مصرف صابون همراه با آب های سخت بیانگر ضرری اقتصادی برای مصرف کننده آب است . صابون های سدیمی با کاتیونهای فلزی چند ظرفیتی واکنش داده ایحاد رسوب می نمایند ؛
بدین ترتیب این قبیل صابون ها خواص کشش سطحی خود را از دست می دهند .
عمل کف کردن تا زمانی که تمامی یونهای سختی را سبب نشده اند اتفاق نمی افتد ، در این حالت گفته می شود آب توسط صابون نرم شده است .
رسوب تشکیل شده در اثر سختی و عملکرد صابون به سطوح دستشویی ، شیر و مایع ظرف شویی می چسبد و ممکن است ایجاد لکه هایی در لباس ، ظروف و سایر اشیاء نماید . ته مانده های رسوب حاصله از سختی آب و صابون ممکن است در روزنه های موجود بر روی پوست بدن باقی بماند و ایجاد خارش و حساسیت در پوست نماید .
لایه حاصل از سختی در دیگهای بخار که نتیجه ترسیب سختی کربنات است می تواند در اثر گرفتگی گرم کن های آبی و لوله های انتقال دهنده آب داغ زیان های اقتصادی قابل توجهی به وجود بیاورد . تغییزات pHدر سیستم های توزیع آب نیز می تواند منجر به بروز رسوب در این قبیل سیستم ها شود . بی کربنات ها در مقادیر pH بالاتر از 9 شروع به تبدیل شدن به کربناتهای کم محلول تر می کنند .
سختی منیزیم به ویژه همراه با یون سولفات خاصیت ایجاد اسهال در افرادی دارد که به آن عادت نکرده اند . غلظت های منیزیم کمتر از 50 mg/l برای آبهای آشامیدنی کمتر مطلوب است ، این در حالی است که بسیاری از منابع تامین کننده آب همگانی از این مقدار تجاوز می کند . سختی کلسیم هیچ ضرری برای سلات انسانها ندارد . در حقیقت آب سخت ظاهرا برای سیستم گردش خون انسان مفید است .
کاربرد
تجزیه سختی معمولا بر روی آب های طبیعی و آبهایی که جهت مصارف آشامیدنی و فرآیندهای خاص صنعتی مورد نظراند انجام می پذیرد .
در عمل سختی می تواند از صفر تا چند صد و یا حتی چندین هزار قسمت در میلیون تغییر نماید . اگرچه حد قابل قبول بر طبق اظهارات مصرف کننده راجع به سختی تغییر می کند اما یک طبقه بندی عمومی که مورد قبول باشد مطابق زیر است :
نرم بر حسب < 50 mg/l caco3
نسبتا سخت بر حسب 50-150 mg/l caco3
سخت بر حسب 150-300 mg/l caco3
بسیار سخت بر حسب >300 mg/l caco3
استانداردهای خدمات بهداشت عمومی مقدار حداکثر 500 mg/l سختی را در آب آشامیدنی توصیه می نماید .
سختی گیری
سختی یک پارامتر مؤثر در کیفیت آب است . کاهش سختی یا سختی گیری فرآیندی است که در تصفیه آبرایج است .
بر حسب موقعیت اقتصادی و خواسته مردم درباره آب سختی گیری شده ، عملیات سختی گیری ممکن است در واحد تصفیه آب و یا توسط مصرف کننده در هنگام مصرف صورت گیرد .
به طور کلی سختی گیریهای آب دارای سختی متوسط (بین 50- 150 mg/l) بهتر است به مصرف کننده